Akademik İvan İvanoviç Meşaninov Azərbaycanda olarkən ölkə ərazisində mövcud olan pirlər haqqında qeydlər aparmışdır. O, 1929-cu ildə Gəncəyə yaxın ərazidə gördüyü bir pir haqqında da məlumat verir.
O, bir düzənlikdə duran tək ağacı təsvir edir. Ağacın dibində daşlar var idi. İvan Meşaninov bu yerə yaxınlaşarkən 13-14 yaşlı oğlan da həmin ağacın yanına gəlir. Akademik bunu belə təsvir edir: “Bizim varlığımızdan utanmayaraq, o, əlində sağ xoruz tutaraq, dörd dəfə ağacı öpərək fırlandı”. Oğlan bunu etdikdən sonra xoruzu kəsir, onun qanının axmasını gözləyir və xoruzun başını ağacın yanında saxlayır.
Meşaninov uşağa bir neçə sual verir və başa düşür ki, bu, oğlan üçün adi bir haldır. Məlum olur ki, oğlan ölü xoruzu evdə olan xəstə ailə üzvünün yeməsi üçün kəsib.
Ağac kültünə inam əski dövrlərdən türk xalqları arasında mövcud idi. Qədimdə bəzi ağaclar müqəddəs sayıldığından əhali onlara arzu və niyyətlərinin yerinə yetməsi üçün müxtəlif rəngli parçalar asırmış.
Hal-hazırda Azərbaycanın bəzi bölgələrində belə ağaclar mövcuddur. Məsələn, Samux rayonunun ərazisində yerləşən Dül-dül çinarı belə ağaclardan biridir.
Mənbələr:
